Wskażemy najlepszą z dróg
Szanowni Państwo,
chcielibyśmy zwrócić uwagę na zbliżające się zmiany w regulacjach prawnych dotyczących ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.
W dniu 9 czerwca 2018 roku upływa termin wdrożenia w Polsce dyrektywy UE 2016/943 w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem.
Na chwilę obecną nie zostały jeszcze przyjęte regulacje ustawowe przez polskiego ustawodawcę. Jednak w oparciu o zapisy dyrektywy oraz rządowego projektu ustawy zmieniającej ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji można wskazać główne kierunki zmian w dotychczasowym sposobie ochrony tajemnic przedsiębiorstwa.
Po pierwsze, nastąpi zmiana obowiązującej na gruncie prawa polskiego definicji tajemnicy przedsiębiorstwa. W nowej definicji znalazły się następujące elementy decydujące o przyznaniu ochrony:
Należy zwrócić uwagę na nowość w postaci przyznania ochrony również specyficznym zestawieniom lub zbiorom informacji (nawet jeśli pojedyncze informacje są znane i dostępne i nie mogą samodzielnie uchodzić za tajemnicę przedsiębiorstwa), jak też na zmianę kręgu osób, dla których informacje powinny być nieznane – już nie powszechnie, a w stosunku do osób, które zwykle zajmują się tym rodzajem informacji.
W związku z wprowadzoną zmianą zaostrzeniu ulegają także wymogi stawiane posiadaczowi tajemnicy przedsiębiorstwa w zakresie podjętych przez niego działań zmierzających do zapewnienia informacjom należytego poziomu ochrony. Po wejściu w życie nowych przepisów konieczne będzie wykazanie, że uprawniony działał z należytą starannością chcąc zapewnić określonym danym poufność. Wskazuje się, że w związku z podniesieniem wymogów wobec uprawnionego właściciela tajemnicy, samo poinformowanie pracowników o poufnym charakterze informacji może być działaniem niewystarczającym.
Po drugie, czynem nieuczciwej konkurencji stanie się już samo pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa bez zgody przedsiębiorcy, na skutek uzyskania do nich nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, skopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących takie informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści. Zwraca się uwagę, że uzyskane w ten sposób informacje nie muszą być w żaden sposób wykorzystane, by doszło do naruszenia przepisów o ochronie uczciwej konkurencji.
Po trzecie, czynem nieuczciwej konkurencji będzie również produkowanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, ale też przywóz, wywóz i przechowywanie w w/w celach towarów, których właściwości (też estetyczne lub funkcjonalne), proces wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane na skutek nieuprawnionego ujawnienia, wykorzystania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, o ile osoba dokonująca powyższych czynności o naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa wiedziała lub mogła się dowiedzieć.
Po czwarte, zniesione zostało czasowe ograniczenie nałożonego na pracowników obowiązku zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa po ustaniu zatrudnienia (dotychczas był to okres 3-letni wynikający z art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Dyrektywa nie przewiduje przypadków czasowego ograniczenia ochrony tajemnic przedsiębiorstwa, co wymusiło na polskim ustawodawcy uchylenie tego przepisu w dotychczasowym kształcie. Tym samym byli pracownicy zobowiązani są do zachowania poufności w odniesieniu do tajemnicy przedsiębiorstwa na ogólnych zasadach wynikających z nowych przepisów. Należy jednak zwrócić uwagę, że z drugiej strony dyrektywa wprost wskazuje, że jej postanowienia nie mogą stanowić podstawy do ustanawiania jakichkolwiek ograniczeń dla swobody przepływu pracowników i korzystania przez ich z wiedzy, doświadczenia i informacji nie będących poufnymi, nabytych w normalnym toku zatrudnienia.
W związku z implementacją dyrektywy zostaną wprowadzone - obok omówionych powyżej - następujące regulacje:
1. Nie będzie czynem nieuczciwej konkurencji pozyskanie informacji w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia (tzw. niezależne odkrycie), obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu publicznie dostępnego albo posiadanego zgodnie z prawem (tzw. inżyniera odwrócona).
2. Nie będzie czynem nieuczciwej konkurencji pozyskanie, ujawnienie i wykorzystanie informacji w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem. Pojęcie „interesu” rozumiane powinno być szeroko, obejmując w szczególności interes prywatny. Regulacja ta przenosi na grunt polskiego ustawodawca instytucję tzw. sygnalistów. W komentarzach podnosi się, że przede wszystkim chodzi tutaj o ochronę pracowników, którzy w własnych sprawach lub działając w interesie publicznym, ujawnili informacje poufne pracodawcy uzyskane w ramach stosunku pracy.
3. Nie będzie czynem nieuczciwej konkurencji pozyskanie, ujawnienie i wykorzystanie informacji w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi albo w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, naruszenia prawa dla ochrony interesu publicznego.
4. Nie będzie czynem nieuczciwej konkurencji ujawnienie informacji przez pracownika wobec przedstawicieli związków zawodowych, o ile informacje są niezbędne do prawidłowego wykonywania przez te osoby ich funkcji. Nie będzie również naruszeniem tajemnicy pozyskanie i wykorzystanie tego typu informacji w oparciu o przepisy ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji.
5. Odpowiedzialność za nieuprawnione korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa ponosić będzie osoba, która miała świadomość (lub przy dołożeniu należytej staranności mogła ją uzyskać), że zostały one pozyskane bez zgody uprawnionego z naruszeniem obowiązku zachowania ich w poufności. Co więcej odpowiedzialność taka została rozszerzona również na osobę, która działała w dobrej wierze, o ile informacje uzyskała w drodze nieodpłatnej czynności prawnej. Ten ostatni podmiot będzie się jednak mógł domagać, aby zamiast sankcji w postaci nakazu zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia ich skutków, oraz zniszczenia lub wydania towarów, zasądzono od niego na rzecz uprawnionego wynagrodzenie odpowiadające wysokością opłacie licencyjnej na korzystanie z chronionych informacji. Wprowadzono więc swoiste wynagrodzenie za możliwość dalszego (na przyszłość) korzystania przez taką osobę z tajemnicy przedsiębiorstwa, na czas aż do ustania tej tajemnicy.
6. W uzasadnieniu projektu zmian w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zwraca się uwagę, że nie jest konieczne szczegółowe transponowanie środków zabezpieczających wskazanych w dyrektywie. Obowiązujące w tym zakresie przepisy kodeksu postępowania cywilnego są bowiem normami na tyle ogólnymi, że pozwalają na zastosowanie każdego ze sposobów wskazanych przez dyrektywę. W związku z tym przepisy dyrektywy w tym zakresie stanowić będą wskaźnik dla sądów co do możliwych do orzeczenia środków zabezpieczających.
7. Obok funkcjonujących już sankcji związanych z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa (tj. zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia ich skutków; złożenia oświadczenia w określonej treści i formie; naprawienia wyrządzonej szkody lub wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych; zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny) na wniosek przedsiębiorcy sąd będzie mógł orzec o podaniu treści wyroku do publicznej wiadomości; dodatkowo przedsiębiorca będzie mógł wybrać, czy domaga się odszkodowania, czy też zapłaty sumy odpowiadającej wysokością wynagrodzeniu za udostępnienie tajemnicy przedsiębiorstwa w formie licencji.
8. W uzasadnieniu projektu zmian w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wskazano na możliwość wykorzystania instytucji powództwa przeciwegzekucyjnego bądź powództwa ustalenie do przypadków, w których po wydaniu przez sąd niekorzystnego dla naruszyciela tajemnicy orzeczenia, informacje tracą przymiot tajemnicy przedsiębiorstwa.
9. Zaostrzono odpowiedzialność karną za ujawnienie informacji uzyskanych w toku postępowania sądowego, co do którego sąd wyłączył jawność rozprawy. Na gruncie obowiązującego Kodeksu postępowania cywilnego funkcjonuje instytucja wyłączania jawności rozprawy (w całości lub części) na wniosek strony gdy mogą być ujawnione okoliczności stanowiące tajemnicę jej przedsiębiorstwa. W świetle postanowień dyrektywy powinno być jednak łatwiej przekonać sądy do stosowania jej w postępowaniach dotyczących kwestii związanych z ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa.
W przypadku gdyby w trakcie procesu legislacyjnego omówione powyżej regulacje uległy zmianie, będziemy Państwa o tym informować.